Galaksideki En Büyük Yıldızlardan Biri Artık Sönüyor: Sonun Başlangıcı mı?

Galaksimizdeki yıldızlar, iz bırakmadan gizemli bir ÅŸekilde ortadan kaybolmadıkları sürece gökyüzünde oldukça parlak ve sabitlerdir. Ancak milyarlarca yıllık ömürlerinde yıldızlar, her zaman onları son gözlemlediÄŸiniz parlaklıkta gözlemlenemeyebilir.Zira yıldızların, çeÅŸitli süreçlerde eski hallerine kıyasla sönükleÅŸtiÄŸi bilimektedir. Bu sönümlenmelerin bir kısmı, yıldızın yörüngesinde dönen ve görüşümüzü engelleyen Ã¶tegezegenlerden kaynaklanabilir.Dolayısıyla, bu tür ışık düşüşleri gökbilimciler için büyük bir gizem deÄŸildir.Yıldızlar ayrıca, süpernova olmak üzereyken de kararabilirler. Süpernova, enerjisi biten büyük yıldızların ÅŸiddetle patlaması durumuna verilen addır. Bir süpernovanın parlaklığı "GüneÅŸ'in parlaklığının yüz milyon katına" varabilir.

SÃœPERNOVA OLMA YOLUNDA

Betelgeuse yıllardır gizemli bir ÅŸekilde kararmaya devam ediyor ve titreÅŸimleri bir patlamanın çok uzakta olmadığını gösteriyor. Bilim insanlarına göre, eÄŸer insan gözü tüm dalga boylarındaki radyasyona duyarlı olsaydı, -2,99 J bant büyüklüğüyle, gökyüzündeki en parlak yakın kızılötesi kaynak olan Betelgeuse, gece gökyüzündeki en parlak yıldız olarak görünürdü.Süpernova olduÄŸunda ise muhtemelen "dolunay kadar parlak" olacaktır, fakat bunun ne zaman gerçekleÅŸeceÄŸi henüz belli deÄŸil.

DEVASA BÃœYÃœKLÃœKTE...

Georgia Eyalet Ãœniversitesi'nden bir ekip, "soÄŸuk hiperdev" ÅŸeklinde sınıflandırılan RW Cephei yıldızının, Samanyolu'ndaki "bilinen en büyük yıldızlardan biri" olduÄŸuna inanıyor.RW Cephei'nin, GüneÅŸimizin yerinde olması durumunda, dış katmanlarının "Jüpiter'in yörüngesinden daha uzaÄŸa gidebileceÄŸi" hesaplanıyor.Uzmanlara göre, bu tür eski yıldızların yaydığı parlaklıktaki deÄŸiÅŸiklikler genellikle küçüktür, bu nedenle RW Cephei de, Betelgeuse'a benzer bir ÅŸekilde kararmaya baÅŸladığında bu durum gökbilimcileri oldukça ÅŸaşırttı.

"PARLAKLIĞININ ÜÇTE BİRİNİ KAYBETTİ"

Georgia Eyalet Ãœniversitesi'nden gökbilimci Narsireddy Anugu, konu hakkında düzenlediÄŸi basın açıklamasında ÅŸunları söyledi: "Ä°lk gözlemlerimizi Aralık 2022'de, kış mevsiminin sona ermesinden hemen önce yaptık, ancak sonuçlar o kadar dikkat çekiciydi ki yıldız tekrar eriÅŸilebilir olduÄŸunda ek gözlemler yapmaya karar verdik."Bilim insanlarına göre, yıldız birkaç yıl içinde normal parlaklığının yaklaşık üçte birini kaybetti. Kaliforniya'daki Wilson Dağı'nın zirvesine yayılmış altı teleskoptan oluÅŸan CHARA Dizisi'ni kullanarak 10 ay boyunca gözlem yapan ekip, "yıldızın artık yuvarlak olmadığını ve yeniden parlamaya baÅŸladığında görünümünün önemli ölçüde deÄŸiÅŸtiÄŸini" tespit etti.

KARARMANIN KAYNAÄžI TESPÄ°T EDÄ°LDÄ°

Georgia Eyalet Ãœniversitesi yüksek lisans öğrencisi Katherine Shepard, yıldızın görünürden kızılötesine kadar olan tüm dalga boylarında gözlemler yaptı ve kararmanın görünür spektrumda çok daha büyük olduÄŸunu tespit etti. Bu da ekibe kararmanın, "toza dönüşen bir püskürmeden kaynaklandığını" düşündürdü.Ekip makalelerinde ÅŸu tespitlerde bulundu:"Kararmanın, bir yüzey kütle atımı olayını baÅŸlatan sıcak gazın ÅŸiÅŸmesi ile gerçekleÅŸmiÅŸ olabileceÄŸine inanıyoruz. Bu gaz ÅŸimdi toz oluÅŸumu noktasına kadar soÄŸuyor ve fırlatılan bulutun, fotosferde görülen kısmı, yıldızın batı tarafının daha karanlık görünmesine neden oluyor. Bu tür kararma olaylarının süresi yıldız ve toz bulutu boyutuyla ölçeklenebilir. Böylece zaman ölçeÄŸi daha küçük olan Betelgeuse'da yaklaşık bir yıldan, RW Cephei için birkaç yıla kadar deÄŸiÅŸebilir..."

GÖKYÜZÜNDEKİ EN PARLAK YILDIZLAR HANGİLERİ?

Gökyüzündeki en parlak yıldızlar, genellikle gözlemlenebilirliklerine ve gökyüzündeki parlaklıklarına göre sıralanır. Ä°ÅŸte, en parlak yıldızlardan bazıları:Sirius (Alpha Canis Majoris): Gökyüzündeki en parlak yıldızdır ve Büyük Köpek takımyıldızında yer alır.Canopus (Alpha Carinae): Güney yarımküredeki en parlak ikinci yıldızdır ve Kızılötesi takımyıldızında bulunur.Rigil Kentaurus (Alpha Centauri): Güney yarımkürede bulunan ve GüneÅŸ'e en yakın yıldız sistemidir.Arcturus (Alpha Bootis): Kuzey yarımküredeki en parlak yıldızlardan biridir ve Çoban takımyıldızında yer alır.Vega (Alpha Lyrae): Lir takımyıldızında bulunan, Kuzey yarımkürede oldukça parlak bir yıldızdır.Capella (Alpha Aurigae): Arabacı takımyıldızında bulunan, çift yıldız sistemine ait parlak bir yıldızdır.Rigel (Beta Orionis): Orion takımyıldızının en parlak yıldızıdır ve dev bir mavi yıldızdır.Procyon (Alpha Canis Minoris): Küçük Köpek takımyıldızında yer alan ve Sirius'tan sonra gökyüzünün en parlak sekizinci yıldızıdır.Bu yıldızlar, gökyüzünde çıplak gözle kolaylıkla görülebilir ve astronomiyle ilgilenen kiÅŸiler tarafından sıkça gözlemlenirler.Yıldızların parlaklıkları, hem kendi içsel özelliklerinden hem de Dünya'ya olan uzaklıklarından kaynaklanır.